Huyện đảo Lý Sơn nằm về phía đông bắc tỉnh Quảng Ngãi, gồm đảo Lớn (Cù Lao Ré) và đảo Bé (Cù lao Bờ bãi. Ông Phạm Hoàng Linh, Phó Chủ tịch UBND huyện đảo Lý Sơn chia sẻ: Lý Sơn có tiềm năng rất lớn về đánh bắt, dịch vụ hải sản, du lịch và trồng trọt. Hiện tại huyện rất khát điện. Mong ước lớn nhất của toàn dân trên đảo là sớm có điện lưới quốc gia để phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh chủ quyền quốc gia trên biển.
Pin mặt trời trên đảo Bé - Lý Sơn. Ảnh: X.Tư
Qua tìm hiểu chúng tôi được biết: xã An Bình thuộc đảo Bé có 100 hộ. Những năm qua tất cả các hộ đều được đầu tư mỗi hộ một Pin năng lượng mặt trời. Thiết bị này chỉ đáp ứng nhu cầu thắp sáng và có thể xem ti vi được một vài giờ trong ngày mà không đủ năng lượng để sử dụng các đồ dùng bằng điện khác. Pin năng lượng mặt trời phụ thuộc lớn vào thời tiết, cơ bản là mùa nắng, còn mùa mưa thì hạn chế và dễ bị hư hỏng.
Phần lớn cư dân của Lý Sơn sinh sống tại hai xã An Vĩnh và An Hải thuộc đảo Lớn. Từ tháng 7/1999 nơi đây có điện được cung cấp từ Nhà máy điện chạy bằng dầu diesel do UBND huyện Lý Sơn quản lý. Lúc đầu mỗi xã được dùng điện luân phiên đêm có, đêm không (đêm có cũng chỉ 5 h). Đầu năm 2002 ngành Điện được giao quản lý toàn bộ nguồn và lưới điện của huyện đảo Lý Sơn. Từ đó Trạm điện Lý Sơn thuộc Công ty Điện lực Quảng Ngãi ra đời, là tiền thân của Điện lực Lý Sơn ngày nay. Điện lực Lý Sơn hiện quản lý: 9,6 km đường dây trung áp, 18,7 km đường dây hạ áp, 14 trạm biến áp phụ tải với tổng dung lượng 3.520 kVA cùng 8 tổ máy phát điện (6 tổ máy Skoda 688 kW và 2 tổ máy EGM). Các tổ máy hiện đã già cỗi, không có vật tư thay thế kịp thời nên luôn bị hư hỏng. Từ tháng 7/2012 đến nay hai xã trên đảo Lớn đều được cấp điện hàng đêm (6 h mỗi đêm, từ 17 h đến 23 h). Do chạy bằng dầu diesel nên giá thành sản xuất điện rất cao trong khi giá bán điện thấp (mặc dầu UBND tỉnh Quảng Ngãi có quyết định phê duyệt giá bán điện bình quân gần 2.900 đ/kwh cao hơn so với đất liền) nên hàng năm ngành Điện phải bù lỗ rất lớn (năm 2010 lỗ 11,1 tỉ đồng; năm 2011 lỗ 15,7 tỉ đồng; năm 2012 lỗ 18,3 tỉ đồng; 6 tháng đầu năm 2013 lỗ 8,6 tỉ đồng). Mặt khác, do điện chỉ được cung ứng 6 h vào ban đêm chủ yếu là ánh sáng sinh hoạt, công suất điện hạn chế, điện áp không ổn định do đó ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất, du lịch, an ninh quốc phòng.
Lưới điện huyện đảo Lý Sơn. Ảnh: X.Tư
Cuối năm 2012 Tập đoàn Điện lực Việt Nam có văn bản giao Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC) làm Chủ đầu tư thực hiện dự án: “Cấp điện từ hệ thống điện Quốc gia cho huyện đảo Lý Sơn bằng cáp ngầm”. Dự án có tổng mức đầu tư 800 tỉ đồng với quy mô: Xây dựng mới 9,5 km đường dây trên không 22kV đi trên đất liền, 26 km đường dây cáp ngầm qua biển và 2,5 km đường dây trên không đi trên đảo Lớn Lý Sơn. Dự án đã được thẩm định và đang gấp rút triển khai các bước, với mục tiêu: Thi công lắp đặt cáp, nghiệm thu đóng điện trước tháng 9 năm 2014. Ngoài ra EVNCPC còn phê duyệt để triển khai đồng thời dự án “ Cải tạo và nâng cấp lưới điện phân phối huyện đảo Lý Sơn” nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng điện tăng cao bởi “khát điện” quá lâu của người dân Lý Sơn khi có điện lưới quốc gia. Dự án có tổng mức đầu tư: 28,9 tỉ đồng, bao gồm: Xây dựng mới 16,5 km đường dây trung và hạ áp; 15 TBA phụ tải với dung lượng 3.400 kVA.
Hai dự án trên hoàn thành sẽ thay đổi một cách toàn diện và triệt để nguồn và lưới điện cho huyện đảo Lý Sơn, góp phần thúc đẩy phát triển mạnh về kinh tế lẫn quốc phòng. Trong tương lai gần, việc khát điện lưới quốc gia của huyện đảo Lý Sơn sẽ được giải quyết cơ bản và lâu dài, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng góp phần giữ vững an ninh biển đảo và chủ quyền của quốc gia.
