Giá năng lượng ở VN đang thấp so với mức giá thế giới. UNDP cho rằng VN cần tiến dần đến dỡ bỏ trợ giá than đá và các nhiên liệu khác sử dụng cho phát điện.
Thi công một đường dây điện tại TP.HCM
“Việt Nam cần tiến dần đến dỡ bỏ trợ giá nhiên liệu hóa thạch và áp dụng định giá cacbon”. Đó là kiến nghị lộ trình cải cách hiệu quả chính sách tài khóa nhiên liệu hóa thạch được UNDP (Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc) đưa ra trong báo cáo về tăng trưởng xanh và chính sách tài khóa về nhiên liệu hóa thạch ở Việt Nam dự kiến sẽ được công bố vào ngày 18-6.
Bà Michaela Prokop, cố vấn chính sách về kinh tế của UNDP, cho rằng giá năng lượng ở Việt Nam hiện đang thấp so với mức giá thế giới. Bởi lẽ lĩnh vực này đang được Việt Nam kiểm soát giá (trợ giá) và đánh thuế môi trường thấp. Theo phân tích từ báo cáo, trợ giá nhiên liệu hóa thạch tại Việt Nam chủ yếu cho than đá và các nhiên liệu khác sử dụng cho phát điện. Số liệu từ cơ quan năng lượng quốc tế cho thấy mức trợ giá gián tiếp trong giai đoạn 2007-2012 ở Việt Nam dao động từ 1,2 tỉ USD đến 4,49 tỉ USD mỗi năm. Báo cáo nêu lên hàng loạt các lợi ích khi Việt Nam dỡ bỏ trợ giá nhiên liệu như thu hút được các nhà đầu tư đầu tư vào ngành năng lượng gió, mặt trời nhiều hơn; nâng cao hiệu suất năng lượng, tăng nguồn cung ứng năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng và tăng trưởng GDP…
Riêng về giá điện, bà Michaela Prokop nhận xét giá điện của Việt Nam đang thấp hơn nhiều so với thế giới và gần như thấp nhất trong khu vực. Mặc dù giá bán lẻ điện trung bình trong thời gian qua đã tăng lên đáng kể nhưng nếu tính toán theo giá cố định của năm 2002, có điều chỉnh lạm phát thì giá điện năm năm trở lại đây gần như không thay đổi, thậm chí còn thấp hơn so với giai đoạn 2002-2007.
Theo bà Michaela Prokop, một trong những quan ngại của công chúng và các nhà hoạch định chính sách về việc gỡ bỏ trợ giá nhiên liệu để thực hiện tự do hóa giá cả sẽ làm tăng giá năng lượng trong bối cảnh kinh tế khó khăn. Việc này sẽ làm những người nghèo, cận nghèo dễ bị tổn thương. Vì vậy khi thực hiện cải cách giá năng lượng cần hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt cho các hộ nghèo, mở rộng hỗ trợ cho họ và có mức giá năng lượng ấn định riêng cho họ.
Muốn tăng giá phải minh bạch
Ông Nguyễn Mạnh Hải, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho biết theo chính sách giá năng lượng mới nhất thì giá than theo thị trường, còn giá điện vẫn trợ cấp một ít. Ông Hải nêu ý kiến: “Nếu tính theo giá thực thì giá điện cần tăng lên nhưng cái thiếu ở đây là sự minh bạch hóa, lý giải rõ ràng tại sao giá điện tăng ở mức này và tại sao tăng. Sự minh bạch trong chính sách giá năng lượng và minh bạch trong ngành điện cần rõ hơn. Đồng thời khi tăng giá cần báo trước để nền kinh tế có thể điều chỉnh kịp thời, nhất là những ngành chịu ảnh hưởng nhiều từ năng lượng như thép, xi măng, vận tải… sẽ bị ảnh hưởng nhiều nếu tăng giá một cách đột ngột”.
Ông Nguyễn Mạnh Hải, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho biết theo chính sách giá năng lượng mới nhất thì giá than theo thị trường, còn giá điện vẫn trợ cấp một ít. Ông Hải nêu ý kiến: “Nếu tính theo giá thực thì giá điện cần tăng lên nhưng cái thiếu ở đây là sự minh bạch hóa, lý giải rõ ràng tại sao giá điện tăng ở mức này và tại sao tăng. Sự minh bạch trong chính sách giá năng lượng và minh bạch trong ngành điện cần rõ hơn. Đồng thời khi tăng giá cần báo trước để nền kinh tế có thể điều chỉnh kịp thời, nhất là những ngành chịu ảnh hưởng nhiều từ năng lượng như thép, xi măng, vận tải… sẽ bị ảnh hưởng nhiều nếu tăng giá một cách đột ngột”.
