Tính đến 31/7/2013, dư nợ của các tổ chức tín dụng (TCTD) đối với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là 118.840 tỷ đồng. Đây là mức dư nợ lớn nhất của hệ thống ngân hàng dành cho một tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Vụ Tín dụng (Ngân hàng Nhà nước-NHNN) đã cho biết như vậy. Việc giải quyết vốn cho các dự án điện luôn được NHNN đặt lên hàng đầu nhằm đáp ứng nhu cầu điện của nền kinh tế.
Chỉ tính riêng hai dự án thủy điện Sơn La và thủy điện Lai Châu, số vốn mà các ngân hàng huy động để cho EVN vay đã là 38.000 tỷ đồng. Ảnh minh họa: Ngọc Hà
Nhu cầu vốn đầu tư rất lớn
Trong bức tranh phục hồi của nền kinh tế, có thể xem ngành Điện mà tiêu biểu là EVN như một điểm sáng đang từng bước vượt qua khó khăn, thử thách nhờ các giải pháp hỗ trợ hữu hiệu của Chính phủ.
Từ chỗ phải cắt điện luân phiên, hiệu quả kinh doanh chưa cao, tình hình tài chính khó khăn, uy tín bị ảnh hưởng, đến nay, EVN đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và có được những thành công nhất định. Cụ thể như năng lực tài chính và khả năng cung ứng điện cho phát triển kinh tế-xã hội và phục vụ đời sống nhân dân đã được nâng cao một bước. Các dự án, công trình cấp bách đảm bảo được tiến độ yêu cầu, cũng như hoàn thành nhiều công trình nguồn và lưới điện, bổ sung công suất cho hệ thống điện quốc gia. Nhờ vậy, tình trạng thiếu điện phải cắt điện luân phiên đã giảm, tình trạng quá tải đường dây và trạm biến áp cũng đang từng bước được khắc phục.
NHNN đánh giá, có được kết quả trên trước hết thể hiện sự nỗ lực cố gắng nội lực của EVN nhằm vượt qua giai đoạn khó khăn. Tuy nhiên, không thể không kể đến sự hỗ trợ, tạo điều kiện về cơ chế chính sách của Chính phủ, các bộ ngành, trong đó sự sát cánh của ngành Ngân hàng trong việc tài trợ vốn cho các dự án điện. Chính đáp ứng kịp thời nguồn vốn tín dụng cho các dự án này đã góp phần đảm bảo tiến độ, khối lượng và chất lượng đầu tư xây dựng các công trình nguồn điện và lưới điện theo qui hoạch, góp phần khắc phục tình trạng thiếu điện cho sản xuất và tiêu dùng.
Theo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020 có xét đến năm 2030, dự kiến đến năm 2020 nhu cầu vốn đầu tư cho ngành điện rất lớn khoảng 929.700 tỷ đồng, tương đương 48,8 tỷ USD. Tính bình quân mỗi năm ngành điện cần khoảng 4,9 tỷ USD. Thực tế cũng cho thấy, vốn đầu tư cho các dự án điện rất lớn, thời gian thu hồi vốn dài trong khi ngành điện chưa thu hút được nhiều vốn từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nhiệm vụ đầu tư phát triển ngành điện vẫn phần lớn do EVN và các đơn vị thành viên gánh vác. Trong khi đó, vốn tự có của EVN và các đơn vị thành viên chỉ có thể thu xếp được khoảng từ 20 đến 30% tổng mức đầu tư cho các dự án điện, còn lại chủ yếu là vốn vay. Vì vậy, để đảm bảo được mục tiêu phát triển điện lực theo quy hoạch thì vai trò của nguồn vốn tín dụng ngân hàng là rất quan trọng.
Gỡ khó
Thực hiện chủ trương của Chính phủ về tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, phục hồi sản xuất kinh doanh, NHNN đã chủ động nắm bắt nhu cầu vốn của EVN và tìm hướng tháo gỡ khó khăn về vốn cho các dự án điện.
NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại, đặc biệt 4 ngân hàng thương mại Nhà nước (NHTMNN) bố trí đủ vốn để cho vay các dự án, nhất là các công trình trọng điểm quốc gia. Tổng số tiền mà các ngân hàng Agribank, BIDV, Vietinbank và Vietcombank đã cam kết tài trợ cho dự án xây dựng thủy điện Sơn La – công trình thủy điện lớn nhất Việt Nam và khu vực Đông Nam Á đã lên tới 17.500 tỷ đồng, chiếm khoảng 50% tổng mức đầu tư của dự án. Ngoài ra, NHNN còn hỗ trợ rất lớn về ngoại tệ để dự án nhập khẩu thiết bị nước ngoài và phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành cơ chế đặc thù áp dụng riêng cho dự án thủy điện Sơn La.
Đối với dự án thủy điện Lai Châu, NHNN cũng đã chỉ đạo Vietcombank là đầu mối thu xếp đủ 14.500 tỷ đồng. Nếu tính cả 6.000 tỷ đồng vốn ủy thác thông qua Vietinbank thì tổng số tiền mà các NHTM cho vay đối với dự án là 20.500 tỷ đồng.
Như vậy, chỉ tính riêng hai dự án lớn trên, số vốn mà các ngân hàng huy động để cho EVN vay đã là 38.000 tỷ đồng. Đây là lượng vốn rất lớn, thể hiện sự nỗ lực quyết tâm của ngành ngân hàng trong việc chung tay hiện thực hóa các công trình quan trọng của đất nước.
Tuy nhiên, trong giai đoạn thị trường tiền tệ có nhiều biến động như lãi suất tăng cao, việc huy động vốn của cả doanh nghiệp và NHTM đều trở nên khó khăn cũng đã phát sinh những bất đồng về mức lãi suất cho vay giữa ngân hàng và EVN, dẫn tới nguy cơ phải dừng giải ngân đối với nhiều hợp đồng tín dụng cho các dự án điện quan trọng do lãi suất huy động thực tế của các ngân hàng cao hơn mức lãi suất cho vay. Trước tình hình này, NHNN đã tổ chức họp bàn cùng các NHTM và EVN để tìm cách tháo gỡ khó khăn. Kết quả là các NHTM đã hưởng ứng nhiệt tình, chia sẻ, đồng hành cùng EVN, giữ mức lãi suất cho vay ổn định.
Trong giai đoạn thị trường khan vốn, lãi suất tăng cao, các NHTMNN đã không điều chỉnh tăng lãi suất cho vay, chia sẻ một phần lợi ích. Tuy nhiên, trong giai đoạn mặt bằng lãi suất hạ, cũng với quan điểm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, NHNN đã yêu cầu các tổ chức tín dụng xem xét giảm lãi suất cho vay đối với các hợp đồng đã ký. Nhiều doanh nghiệp trong đó có các doanh nghiệp điện lực được các NHTM xem xét miễn giảm lãi suất và gia hạn nợ theo chủ trương của NHNN để từng bước phục hồi, duy trì hoạt động sản xuất - kinh doanh.
Chưa kể, ngành Ngân hàng đã ưu tiên bố trí vốn cho vay đối với các dự án, công trình điện, đặc biệt các dự án, công trình cấp bách, các dự án đảm bảo điện cho TP. Hà Nội và đảm bảo điện cho khu vực phía Nam như: Trạm biến áp 220kV Thành Công, 220kV Tây Hồ, đường dây 220kV Hà Đông-Thành Công, nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2, nhà máy nhiệt điện Duyên Hải 3, dự án cảng biển Trung tâm điện lực Duyên Hải, đường dây 220 kV Đắk Nông -Phước Long - Bình Long.... Tính đến nay, NHNN đã cho phép mức cấp tín dụng tối đa vượt 25% vốn tự có của 4 NHTMNN đối với EVN và người có liên quan với tổng số tiền 96.452 tỷ đồng.
Ngay cả trong giai đoạn mùa khô 2011, do mưa ít, hạn hán kéo dài khiến các hồ thủy điện ở khắp cả nước xuống thấp. Để tạo điều kiện cho EVN khắc phục tình trạng thiếu điện, NHNN đã chỉ đạo các NHTM cho EVN vay vốn để mua dầu FO, DO phát điện nhằm cung cấp điện kịp thời cho sản xuất và đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của nhân dân.
Thực tế, nhu cầu điện cho phát triển kinh tế và nâng cao đời sống của nhân dân tăng rất nhanh, trung bình khoảng 15%/năm. Vì vậy, đáp ứng đủ nhu cầu điện ngày một tăng cao của nền kinh tế là một nhiệm vụ hết sức khó khăn của ngành điện nói chung và EVN nói riêng. Xác định tầm quan trọng của ngành điện đối với nền kinh tế, ngành ngân hàng đã luôn đồng hành cùng ngành điện trong việc thu xếp vốn để đạt được các mục tiêu phát triển điện lực đã đề ra.
NHNN cũng khẳng điịnh thời gian tới, ngành Ngân hàng sẽ tiếp tục đồng hành thu xếp vốn cho các dự án điện trong tất cả các khâu từ sản xuất, truyền tải và phân phối điện, đặc biệt là các dự án điện cấp bách, quan trọng quốc gia, các dự án sử dụng nguồn năng lượng sạch như điện gió, điện mặt trời.... Có như vậy, ngành ngân hàng sẽ góp phần tạo điều kiện cho EVN và ngành điện thực hiện tốt nhiệm vụ cung ứng đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia./.
